Χάνια

Τα χάνια, ή αλλιώς πανδοχεία, καθώς το χάνι είναι τουρκικής προέλευσης βρίσκονταν πάνω στις βασικούς δρόμους και είχαν τον ρόλο σταθμού-κόμβου. Εξυπηρετούσαν τους ταξιδιώτες και τους αγωγιάτες προσφέροντας διαμονή και φαγητό. Εκτός από τους ταξιδιώτες, υπήρχε συνήθως χώρος για να ξεκουραστούν και τα ζώα ώστε να  μπορούν το επόμενο πρωί να συνεχίσουν το ταξίδι.

Παράλληλα τα χάνια ήταν χώροι υλικών και κοινωνικών ανταλλαγών με τα συμβαλλόμενα μέρη να συναντιούνται εκεί, πιθανώς για να μοιράσουν την απόσταση της διαδρομής. Επίσης, γύρω από την οργάνωση ενός τέτοιου χώρου, που αποσκοπούσε να συμπεριλάβει όλες τις λειτουργίες μιας «πόλης» όπως φαγητό, διαμονή, μια μικρή αγορά και άλλα, υπήρχε και μια σειρά επαγγελμάτων που ασκούνταν σχετικά με την φροντίδα των αλόγων και των ταξιδιωτών. Στην ορεινή Δωρίδα φαίνεται να υπήρχαν αρκετά χάνια, γεγονός που δικαιολογείται από τις μεγάλες αποστάσεις μεταξύ των μεγάλων χωριών αλλά και το δύσβατο της περιοχής. 

Σήμερα τα περισσότερα έχουν εγκαταλειφθεί και όσα έχουν παραμείνει, λειτουργούν κατά κύριο λόγο ως ταβέρνες για τους ταξιδιώτες, τους κυνηγούς και τους οδοιπόρους, κρατώντας ζωντανή την μνήμη μιας άλλης εποχής. Ένα από αυτά είναι το Χάνι της Ρέρεσης που βρίσκεται στην επαρχιακή οδό Τερψιθέας-Σπαρτιάς, περίπου 20 χιλιόμετρα από το Ευπάλιο, λίγο πριν την γέφυρα Ρέρεση. Εκεί, η κυρία Νίτσα Ρέρεση προσφέρει ακόμη τα παραδοσιακά πιάτα της περιοχής, πίτες, κυνήγια αλλά και γευστικότατα αμυγδαλωτά και μπακλαβάδες. Όπως λέει η ίδια, «ακόμη και την ημέρα του Πάσχα και τα Χριστούγεννα είμαστε ανοιχτά», επομένως θα βρείτε πάντα ένα ασφαλές «καταφύγιο» όποτε και αν αποφασίσετε να επισκεφθείτε το ιστορικό αυτό χάνι.

Άλλα χάνια που λειτουργούσαν στην ευρύτερη περιοχή της Δωρίδας και εξυπηρετούσαν πολλούς ταξιδευτές ήταν το Χάνι του Φασουλά, τα απομεινάρια του οποίου μπορεί κανείς να βρει πάνω στον δρόμο Ναυπάκτου-Ευπαλίου-Λιδωρικίου στην διασταύρωση προς το χωριό Κάμπος. Λειτούργησε μέχρι το 1967, όπως και τα περισσότερα χάνια που άρχισαν να διακόπτουν την λειτουργία τους την δεκαετία εκείνη. Η πηγή με το κρύο νερό και τα μεγάλα πλατάνια, που στέκουν ακόμη στο σημείο, δημιουργούσαν τις καλύτερες συνθήκες για μια στάση μετά από ένα πολύωρο ταξίδι.

Άλλο σημαντικό χάνι ήταν αυτό του Παλιοξαριού, που βρισκόταν ανάμεσα στο Άνω και Κάτω Παλιοξάρι. Ήταν ένα από τα παλαιότερα που ένωνε την Ναύπακτο με το Κάλλιο και το Λιδωρίκι, μέσω του παλιού βυζαντινού δρόμου. Άλλα χάνια ήταν αυτό της Γύφτισσας, το χάνι των Νικοπουλαίων, το χάνι του Φερχάτ Αγά, του Ευπαλίου, του Κολοκυθά-Γκέκα μετά την γέφυρα του Στενού και μερικά ακόμη.